عملکرد ضعیف ایران درباره حق‌آبه هیرمند
تحلیل ویژه
بزرگنمايي:
اخبار محرمانه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمد درویش، کارشناس محیط زیست نیز درباره حق آبه ایران از هیرمند به هم‌میهن گفت:«آمارهای مربوط به این موضوع را نه طرف ایرانی به‌صورت شفاف اعلام کرده است و نه طرف افغانستانی، چه در دولت طالبان و چه در دولت قبلی. واقعیت آن است که طبق توافقنامه‌ای که در زمان حکومت پهلوی دوم با افغانستان انجام شده است، باید سالانه 800میلیون مترمکعب حق‌آبه از هیرمند در اختیار ایران قرار بگیرد که اگر این میزان واقعا تحقق می‌یافت شاهد بحرانی که امروز در شرق کشور با آن دست به گریبان هستیم، نبودیم. زمانی که افغانستان هنوز سد کجکی و بند کمال‌خان را نساخته و مسیر رود هیرمند را به سمت گودزره تغییر نداده بود، معمولا و به‌ویژه در سال‌های پرآبی تا دو برابر این رقم نیز آب وارد ایران می‌شد. زیرا افغانستان ابزاری برای کنترل سیلاب‌ها نداشت و ارتفاع برف در سرچشمه‌های هیرمند واقع در هندوکش خوب بود و آب فراوانی به سمت تالاب هامون سرازیر می‌شد.» او با بیان اینکه افغانستان با ساخت سد کجکی و بعد از آن ساخت بند کمال خان توسط دولت قبلی این کشور به‌نحوی مسیر این رودخانه را تغییر داد که حتی در صورت بروز سیلاب نیز آب به جای ایران وارد گودزره شود، توضیح داد:«این عملکرد تخلفی بزرگ از سوی این کشور است و اگر این کشور شرایط مناسبی داشت و طالبان از قوانین تبعیت می‌کرد، سازمان ملل می‌توانست علیه این کشور اعلام جرم کند، زیرا این کشور حق ندارد مسیر آب یک رودخانه بین‌المللی را تغییر دهد.» این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه ایران نیز در این حوزه عملکردی ضعیف داشته است، بیان کرد:«چه در دولت فعلی و چه در دولت قبل، از عهده یک مذاکره معمولی با طرف افغانستانی برنیامدیم و هر سال حق‌مان از این رودخانه کاهش داشته است. با توجه به ضعف اقتصادی دولت افغانستان و نیاز این کشور به برق، انرژی و سوخت، ما می‌توانستیم در یک توافقنامه با این کشور به ازای برق از آنها آب بگیریم، ضمن اینکه تضمین‌های حقوقی لازم را نیز از آنها بگیریم. ما در شرق کشور بادهای 120 روزه داریم که تبدیل به یک چالش و بحران برای مردم ما شده است. اما می‌شد این بادها را با استفاده از توربین‌های بادی تبدیل به یک فرصت کرد و ضمن تولید برق آن را به افغانستان فروخت و در ازای آن آب گرفت.»
درویش با اشاره به سخنان معاون اول رئیس‌جمهور گفت:«مخبر باید در این‌باره توضیح دهد که جزئیات این مذاکره با طرف افغانستانی چیست. دولت افغانستان و به‌ویژه دولت قبلی اعلام کرده بود که حق‌آبه ایران را می‌دهد اما ایران به جای اینکه این حق‌آبه را در تالاب بین‌المللی هامون پخش کند آن را در چاهنیمهها ذخیر می‌کند که این انتقاد بسیار جدی است.» او درباره چاهنیمهها نیز توضیح داد:«این چاهنیمهها در راستای تامین آب زابل و زاهدان پرآب می‌شوند و حتی مباحثی وجود دارد که آب‌های ذخیره‌شده در این چاهنیمهها را سمت کرمان ببرند. حجم این چهار چاه‌نیمه بیش از یک‌ونیم میلیارد مترمکعب است. بارها فعالان محیط زیست اعتراض کرده‌اند که بعد از حق شرب مردم زابل اولویت دوم تامین حق‌آبه تالاب بین‌المللی هامون است و نباید اجازه دهیم که صرف موارد دیگر شده یا تبخیر شود.» این کارشناس محیط‌زیست بیان کرد:«این رفتار افغانستان به لحاظ عرف بین‌الملل خلاف است، اما دولت ایران هرگز آنگونه که باید نسبت به این رفتار واکنش درست و دقیقی نشان نداده است. تالاب بین‌المللی هامون از تالاب‌های ثبت‌شده در کنوانسیون جهانی رامسر است و دبیرخانه این کنوانسیون که در اتحادیه اروپا واقع شده و زیرمجموعه سازمان ملل است باید این موضوع را پیگیری کند. طرحی برای اجرای تالاب هامون وجود دارد که بودجه ارزی آن را سازمان ملل متحد پرداخت می‌کند، اما این سازمان نیز در این زمینه کار خاصی انجام نداده است.» او تاکید کرد:«با ادامه این روند باید منتظر افزایش شتاب مهاجرت مردم از منطقه سیستان، زابل و روستاهای اطراف آن به‌سمت دیگر مناطق برخوردار کشور در مرکز و شمال باشیم؛ اتفاقی که در دهه‌های گذشته نیز رخ داده است. من چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای که نشان‌گر خرد مدیریتی و تعاملی پیش‌برنده باشد در رفتار دولت طالبان و ایران نمی‌بینم. در حال حاضر چشم امید بخش قابل‌توجهی از مردم سیستان و زابل به یارانه و کمک‌های کمیته امداد است و عملا در وضعیت استیصال به سر می‌برند. وضعیت این شهر اسفناک است و به نظر می‌رسد که این شهر از سوی دولت فراموش شده است. در این بین آنچه از بین می‌رود فرصت زیستن مردم شریف سیستان و زابل است.»
لینک کوتاه:
https://www.akhbaremahramaneh.ir/Fa/News/762272/