بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - دیپلماسی ایرانی /متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دکتر خدایار سعیدوزیری| پس از چندماه آتش بس میان ارمنستان و باکو، بار دیگر شعله‌ جنگ با تجاوز باکو به خاک اصلی ارمنستان زبانه کشید و به التهاب کانون بحران در قفقاز جنوبی منجر شده است. رژیم باکو به پشت‌گرمی ترکیه، در حقیقت با جنگ‌های مقطعی در حال پیشبردن راهبردی بلندمدت است که با اجرای تدریجی آن، قصد دارد تا حد ممکن حساسیت‌ها را در این خصوص کاهش دهد و این راهبرد چیزی نیست جز اشغال استان سیونیک، در جنوب ارمنستان و قطع مرز ایران و ارمنستان و درعین حال اتصال سه منطقه‌ جمهوری باکو، نخجوان و خاک اصلی ترکیه! امری که در حقیقت ترک‌سازی قفقاز جنوبی و ایجاد محور ترکی از قفقاز تا آناتولی است.
در واقع ترکیه و باکو از وضعیتی که متحد ارمنستان یعنی روسیه، در جنگ اوکراین گرفتار شده، استفاده کرده و جنگی را آغاز کرده‌اند تا اهداف بلندپروازانه‌ خود را محقق کنند. اهدافی که از زمان دولت عثمانی همواره در سر حاکمان آن و ترکیه‌ بعدی وجود داشته است تا قفقاز جنوبی را به خود ملحق کنند و همچنان نیز سیاست الحاق‌گرایی از سوی آنکارا با شدت دنبال می‌شود.
این راهبرد ضمن تهدید صلح و امنیت بین‌المللی که به ویژه با رویکردهای تهاجمی ترکیه بیش از هر منطقه‌ای در جهان، حساسیت‌زا خواهد بود و همچنین ضمن نقض فاحش حقوق اقوام و اقلیت‌ها تات، تالش، ارمنی و دیگر اقلیت‌ها که در پروژه‌ ترکسازی این مناطق پیش از این نیز مورد ظلم رژیم باکو قرار گرفته‌اند، تهدیدی راهبردی علیه ژئوپلیتیک ایران است.
چنانکه در سال‌های اخیر از رویکرد تهاجمی ترکیه نسبت به همسایگان خود از سوریه تا یونان و ارمنستان، می‌توان دریافت که این کشور با تغییر کامل راهبرد درون‌نگری که میراث آتاتورک بود، به تلاش برای توسعه‌طلبی ارضی و قومی مشغول است و از سال‌های گذشته در حال تلاش برای ایجاد اتحادهای منطقه‌ای و گسترش حوزه نفوذ خود به منطقه آسیاپاسیفیک از طریق همکاری راهبردی با پاکستان و حضور در افغانستان از یک سو و اتصال قفقاز به خود از رهگذر حمایت از باکو در جنگ علیه اقوام و کشورهای قفقاز از سوی دیگر است.
تغییر ژئوپلیتیک در قفقاز و اتصال باکو به نخجوان و به تبع آن به خاک ترکیه، از یک سو سبب شکل‌گیری کانون ناامنی در مرزهای شمال غربی ایران خواهد شد که این امر از رویکرد کنونی دولت قوم‌گرای باکو نیز به وضوح مشخص است و در عین حال ایران یک همسایه‌ تاریخی، یعنی ارمنستان را که از دوران باستان همواره همسایه و متحد ایران بوده است از دست خواهد داد و از سوی دیگر، مرز ایران و ارمنستان در واقع یکی از کوریدورهای مهم ایران برای اتصال زمینی به اروپاست که علاوه بر اهمیت ترانزیتی، مسیری امن برای صدور انرژی به اروپا در آینده و مسیر تنفسی مهمی برای ایران خواهد بود. تغییر این وضعیت سبب خواهد شد که معقول‌ترین راه عبور ایران به اروپا از خاک ترکیه و یا قفقاز تحت حاکمیت رژیم باکو باشد که تهدیدی علیه منافع ملی ایران تلقی می‌شود.
علاوه بر این، همکاری تنگاتنگ نظامی و امنیتی رژیم باکو با اسرائیل و همچنین برقراری روابط دوستانه‌ ترکیه و اسرائیل، خود به تنهایی تهدیدی علیه منافع ملی ایران تلقی می‌شود، حال اگر نفوذ ایران در قفقاز نیز به واسطه‌ یکپارچه شدن آن در دست رژیم باکو که در واقع تحت الحمایه ترکیه است، از دست برود، این تهدید بیش از قبل خواهد بود.
بر این اساس به نظر می‌رسد تنها راه مقابله با این وضعیت و جلوگیری از اجرایی شدن توطئه‌ مذکور، ورود جدی ایران به بحران قفقاز در حمایت از ارمنستان و حفظ مرزهای بین‌المللی به شکل سابق و جلوگیری از تغییر ژئوپلیتیک منطقه خواهد بود. قطعا ورود جدی ایران به موضوع، سبب عقب‌نشینی ترکیه و رژیم باکو از مواضع خود خواهد شد، چرا که ترکیه در وضعیت اقتصادی‌ای نیست که خود را در معرض تقابلی جدی با ایران قرار دهد و رژیم باکو نیز بدون پشتوانه‌ آنکارا، یارای پافشاری بر بلندپروازی‌های فعلی را نخواهد داشت.