بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
پس از چند سال روابط پرتنش ایران و عربستان سعودی طرفین از سال گذشته عزم خود را برای احیای روابط جزم کرده‌اند و برگزاری پنج دور مذاکرات در بغداد میان ایران و عربستان نشان دهنده این موضوع است که کم کم روزنه‌های جدیدی برای از سرگیری روابط دو کشور در آینده‌ای نزدیک ایجاد شده و خواهد شد. از طرفی سعودی‌ها با توجه به اینکه دولت بایدن نگاه چندان مساعدی به آنها ندارد و در بحران یمن نیز در باتلاق جنگ گیر کرده‌اند به دنبال آن هستند تا با احیای روابط با ایران شرایط منطقه‌ای خود را نیز تقویت کنند. قدر مسلم احیای روابط ایران و عربستان هم به روابط دوجانبه از لحاظ مختلف تاثیرگذار خواهد بود و هم به جهت حضور و تاثیر در منطقه می‌تواند شرایط بهتر و مساعدتری را فراهم کند. چه اینکه هنوز مذاکرات به سرانجامی نرسیده صهیونیست‌ها نگرانی خود را از احیای روابط ایران و عربستان اعلام کرده‌اند. این در حالی است که عربستانی‌ها همراه با کشورهایی همچون امارات متحده عربی و بحرین در قالب طرح ابراهیم عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی را پی گرفته‌اند و همین مساله باعث شده تا این پرسش پیش‌ آید که اگر در دورششم یا دورهای بعدی مذاکرات ایران و عربستان در بغداد توافقی میان طرفین حاصل شود؛ تکلیف روابط ریاض- تل‌آویو چگونه خواهد شد و آیا سعودی‌ها روابط خود با آنها را اصلاح خواهند کرد یا به سمت و سوی دیگری حرکت می‌کند. آنچه مسلم است تحولات خاورمیانه همچنان ادامه دارد و این منطقه آبستن اتفاقات مختلفی است که انتخابات پارلمان لبنان را می‌توان جدید‌ترین این مسائل دانست. انتخاباتی که سعودی‌ها نیز نقش کمی در آن نداشتند و هزینه‌های گزافی هم انجام دادند. آنچه مشخص است رفتن به سمت ایران اگر تنها گزینه عربستانی‌ها نباشد اما بهترین گزینه به حساب می‌آید. حال باید دید روند مذاکرات ایران و عربستان در نهایت به کجا خواهد انجامید و چه زمانی شاهد بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و ریاض خواهیم بود. در همین راستا برای بررسی مذاکرات بغداد، علل روی آوردن عربستان به مذاکره با ایران و تحولات منطقه‌ای و انتخابات لبنان «آرمان ملی» با حسن هانی زاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه و جهان عرب به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
برخی معتقدند که عربستان به دلیل مسائلی همچون بحران یمن به سمت مذاکره با ایران تمایل پیدا کرده و مسائل دوجانبه در صدر اولویت نبوده است؛ بر این اساس مذاکرات بغداد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عربستان سعودی در طول چند دهه گذشته سیاست شفافی نسبت به ایران نداشته و در واقع یک ادبیات تهاجمی نسبت به ایران اتخاذ کرده است. دخالت عربستان در مسائل داخلی لبنان، سوریه و عراق، کشتار شیعیان شرق عربستان و اینکه عربستان سعودی بسیاری از کشورهای عربی را تشویق کرده که با ایران رابطه برقرار ‌نکنند نشان می‌دهد که عربستان به دنبال وقت کشی است. از آنجا که دولت عربستان و دولت جو بایدن به‌خصوص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان با جو بایدن دچار اختلاف اساسی شده به نظر می‌رسد که عربستان با توجه به شکستی که در جنگ یمن خورده و نتوانسته پس از 7 سال که علیه یمن جنگیده، 350 میلیارد دلار هزینه جنگ عربستان علیه مردم یمن بوده و هیچ گونه دستاورد نظامی هم نداشته؛ لذا سال‌هاست که در باتلاق یمن گیر افتاده، بحران یمن به بن‌بست رسیده و عربستان یک آتش‌بس یک طرفه‌ای را با یمن برقرار کرده است. در نتیجه مذاکرات خود که از سال گذشته انجام گرفته را همچنان پی می‌گیرد تا به نتیجه مدنظر خود نزدیک شده و برسد. بیش از یک سال است که مذاکرات ایران و عربستان در بغداد با میزبانی مصطفی الکاظمی آغاز شده و یکسری مسائلی در رابطه با این مذاکرات مطرح شده و طرفین به یکسری توافقات هم رسیده‌اند. از جمله برقراری رابطه میان ریاض و تهران، بازگشایی سفارتخانه‌ها و مساله مهم دیگر اینکه عربستان نباید در مسائل داخلی سوریه، عراق و لبنان به صورت تخریبی دخالت کند. این مسائل مطرح شده و مهم‌ترین مساله همان بحث جنگ یمن است که عربستان در نهایت پذیرفته آتش بس اعلام کند. از طرفی علت طولانی شدن مذاکرات نیز این است که عربستان به دنبال این است تا وضعیت انتخابات 2024 ایالات متحده آمریکا روشن شود. به دلیل اینکه نگاه تیم جو بایدن به محمد بن سلمان ولیعهد عربستان نگاه منفی است. به همین جهت اختلافات زیادی بین واشنگتن و ریاض بر سر مسائل حقوق بشر، قتل دردناک جمال خاشقچی روزنامه‌نگار برجسته سعودی و مساله حادثه11 سپتامبر همه در مدار توجه تیم جو بایدن است. فلذا اکنون روابط عربستان و آمریکا به سطح پایینی رسیده است. اکنون عربستان احساس می‌کند که برای ایجاد یک حاشیه امن در منطقه باید به سمت ایران متمایل شود. لذا مذاکرات را طولانی می‌کند تا تکلیف انتخابات 2024 ایالات متحده مشخص شود. طبیعتا نگاه سعودی‌ها این است که اگر جمهوریخواهان در آینده به پیروزی برسند همان سیاست تهاجمی را نسبت به ایران و محور مقاومت در پیش بگیرند و اگر دموکرات‌ها به پیروزی برسند طبیعتا عربستان مناسبات خود را با ایران بهبود خواهد بخشید و در آن صورت یک رابطه قابل قبول سیاسی با ایران برقرار خواهد کرد. بنابراین سیاست عربستان نسبت به ایران شفاف نیست و تحت تاثیر فضای خارجی است و به همین دلیل سعی می‌کند که مذاکرات بغداد طولانی شود. هر چند که قرار است به زودی دور ششم مذاکرات آغاز شود. ضمن اینکه گزارش‌ها نشان می‌دهد که دو وزیر خارجه ایران و عربستان آقایان امیر عبداللهیان و فیصل بن فرحان قرار است در بغداد دیداری داشته باشند که اگر این دیدار حقیقتا اتفاق بیفتد مناسبات ریاض و تهران به سطح قابل قبولی خواهد رسید.
می‌توان امیدوار بود که در مذاکرات دور ششم در بغداد و احیانا دیدار وزرای خارجه دو کشور شاهد بازگشایی سفارتخانه‌ها و احیای روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور باشیم؟
بله؛ پیش بینی‌ها این است که به زودی و ظرف ماه‌های آینده بسیاری از مسائل سیاسی حل خواهد شد. الان مذاکراتی که در بغداد است از فاز امنیتی وارد فاز سیاسی شده و اگر فاز سیاسی با دیدار وزیر خارجه ایران و عربستان در بغداد شکل بگیرد طبیعتا مسائل سیاسی میان دو کشور حل خواهد شد و سفارتخانه‌های دو کشور در پایتخت‌ها گشایش خواهد یافت. این می‌تواند به فضای منطقه و آرامش آن کمک کند و اینکه عربستان نقش خود را بهتر ایفا کند و از نقش تهاجمی خود نسبت به محور مقاومت بکاهد.
با توجه به اینکه سعودی‌ها در قالب طرح ابراهیم با رژیم صهیونیستی عادی سازی روابط خود را دنبال می‌کنند؛ اگر در مذاکرات بغداد توافقی میان ایران و عربستان رخ دهد سعودی‌ها روابط خود را با رژیم صهیونیستی کنار خواهند گذاشت؟
طبیعی است که هرچه روابط ایران و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس گسترده‌تر بشود نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه کاهش خواهد یافت. اکنون از شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس عربستان، امارات و بحرین روابط رسمی با رژیم صهیونیستی دارند و هیچکدام نیز تحت هیچ شرایطی روابط خود را با صهیونیست‌ها قطع نکرده‌اند. لذا اگر عربستان به دنبال احیای روابط خود با ایران است بهتر است تجدیدنظری در روابط خود با اسرائیل ایجاد کند. هرچند که ممکن است عربستان در آینده نیز با رژیم صهیونیستی ارتباط برقرار کند اما این رابطه به معنای قطع رابطه با ایران نخواهد بود بلکه عربستان سعی می‌کند که عصا را از وسط بگیرد و یک نوع رابطه قابل قبولی هم با ایران برقرار کند. بنابراین عربستان مترصد فرصتی است که با اسرائیل رابطه برقرار کند اما اکنون شرایط مناسب نیست.
انتخابات اخیر لبنان و نقش و تاثیر عربستان سعودی در این انتخابات را چگونه تحلیل می‌کنید؟
طی 3 ماه گذشته آمریکا، عربستان و امارات به شدت در لبنان فعال شدند و گفته می‌شود که عربستان و امارات 40 میلیون دلار برای تغییر انتخابات به نفع جریان سمیر جعجع یا همان قوات لبنانی هزینه کرده تا بدین طریق حزب‌ا... و جنبش امل اکثریت را در پارلمان آینده لبنان نداشته باشد. عربستان سعودی بسیار فعالیت کرد و حتی در برخی موارد در مناطق لبنان دخالت مستقیم داشته که مانع افزایش آرای جنبش امل و حزب‌ا... لبنان شود. به هر حال پارلمان آینده لبنان یکدست نیست و باید ائتلاف‌های مختلف کابینه آینده را تشکیل داد. هیچ یک از احزاب نتوانستند اکثریت را به دست آورند. به همین دلیل به نظر می‌رسد که برای ترکیب آینده باید همه احزاب توافق کنند که از طریق فراکسیون‌ها بتوانند کابینه‌ای یکدست و در عین حال نزدیک به محور مقاومت روی کار بیاورند. به هر حال حزب‌ا... لبنان و جنبش امل بر روی هم نزدیک به 30 کرسی انتخاباتی را در پارلمان به‌دست آوردند و احتمالا با سایر احزاب مثل جریان آزاد ملی و احزاب کوچک ائتلاف کنند. من معتقدم حزب‌ا... به همین رای اکتفا کرده است و اکنون رایزنی‌ها برای تشکیل فراکسیون قدرتمند برای معرفی نخست‌وزیر آغاز شده است. نتایج انتخابات بیست و چهارمین دوره پارلمانی لبنان با یکسری تغییرات در شاکله فراکسیون‌ها و احزاب شرکت کننده همراه بوده است. همان‌طور که گفته شد جنبش امل و حزب‌ا... دو جریان قدرتمند شیعه بر روی هم نزدیک به 30 کرسی را به دست آوردند البته بخشی از آرا این دو جریان مهم به دلیل جریان‌سازی‌هایی که در ماه‌های اخیر از سوی آمریکا، فرانسه و عربستان انجام شد ریزش کرد ولی با این حال از آنجا که جریان آزاد ملی حدود 20 کرسی به دست آورده است، این جریان همراه با احزاب امل و حزب‌ا... می‌توانند در آینده با ائتلاف با سایر احزاب اکثریت کرسی‌ها را به دست آورند و نخست‌وزیر را معرفی کنند. به نظرم مجلس آینده لبنان، ترکیبی از همه احزاب و گروه‌هاست و احزاب قدرتمند بدون ائتلاف با سایر احزاب دیگر نمی‌توانند اکثریت را به دست آورند. شکست و بداقبالی برخی چهره‌های سنتی در پارلمان و دولت لبنان نشان می‌دهد که ذائقه سیاسی رای دهندگان لبنانی تغییر کرده است و آنها انتخاب چهره‌های جوان و تکنوکرات را ترجیح می‌دهند. پارلمان آینده لبنان کاملا متفاوت با پارلمان‌های سابق خواهد بود. شکل‌گیری فراکسیون‌ها در پارلمان این طور خواهد بود که جریان آزاد ملی، امل و حزب‌ا... نقش بیشتری خواهند داشت، هر چند بخشی از جریان اهل سنت نزدیک به سعد الحریری در انتخابات شرکت نکرد که موجب کاهش مشارکت در انتخابات شد اما مشارکت 41 درصدی در این انتخابات نشان می‌دهد اقبال برای شکل گیری یک پارلمان و دولت یک دست و همراه هم‌چنان وجود دارد.
واکنش و برخورد حزب‌ا... در مورد انتخابات پارلمانی و مدیریت فضای فعلی را چگونه می‌بینید؟
تاثیرات سخنرانی‌های سیدحسن نصرا... در این مدت پررنگ بوده است و آرا مشترک امل و حزب‌ا... که به کسب 31 کرسی در پارلمان منجر شد، گویای همین تاثیر است. اما همه ما می‌‌دانیم که فضای موجود در لبنان با توجه به وضعیت ناپایدار اقتصادی، بدهی زیاد لبنان و افزایش نرخ تورم موجب شده فضای سیاسی اجتماعی در این کشور کمی ملتهب شود و در این فضا نیاز است تا همه احزاب در همکاری و همراهی با هم حرکت کنند.
سفر آقای امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان به امارات با چه تاثیرات و دستاوردهایی همراه بوده و خواهد بود؟
سفر آقای امیرعبداللهیان به امارات در چارچوب تغییراتی است که در پیکره حاکمیت امارات به‌وجود آمده است. به نظر می‌رسد مرگ شیخ خلیفه بن زاید رئیس سابق امارات متحده و جانشینی برادر ناتنی وی محمد بین زاید دگرگونی‌هایی را در سیاست‌گذاری امارات نسبت به ایران و محور مقاومت به‌وجود خواهد آورد از آنجا که شیخ محمد بن زاید رئیس جدید امارات متحده از تجربه بالایی در طول سه دهه گذشته برخوردار است و سعی می‌کند با توجه به اینکه امارات در گذشته شیوه‌هایی تهاجمی نسبت به ایران و محور مقاومت در پیش گرفته بود و این شیوه تهاجمی موجب تیرگی روابط تهران و ابوظبی شده است. امروز در حقیقت رئیس امارات متحده تلاش دارد رویکردی جدید نسبت به ایران و محور مقاومت داشته باشد به نظر می‌رسد با توجه به استقبالی که از وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران آقای حسین امیرعبداللهیان در امارات صورت گرفته است و با وجود گفت‌وگوهای ایشان با رئیس جدید امارات عربی متحده می‌توان به ایجاد همگرایی بیشتر بین ایران و امارات و کشور‌های عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس امید داشت. این سفر پیامدهای بسیار مهمی دارد به ویژه اینکه هم قطر و هم امارات دو کشوری هستند که رابطه مناسبی با ایران دارند مخصوصا قطر می‌تواند به عنوان حلقه اتصال و تبادل پیام بین ایران و کشور‌های غربی و آمریکا باشد و این سفر در حقیقت در پیشبرد روند مذاکرات ایران و کشورهای طرفین برجام در وین موثر خواهد بود.