اخبار محرمانه - تسنیم / متن پیش رو در «تسنیم» منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
نگرش متفاوت و متناقض رسانه‌های ترکیه به تنش در قزاقستان، نشان دهنده ژرفای اختلاف نظر سیاسی در مورد کشورهای ترک زبان، نقش ترکیه و قدرت اعمال نفوذ روسیه در بین گروه‌های سیاسی آنکارا است.
تنش و اعتراضات گسترده در جمهوری قزاقستان، بازتاب گسترده ای در رسانه ها و محافل سیاسی ترکیه پیدا کرده است.
اشاره به کشته شدن 18 پلیس، مجروح شدن بیش از هفتصد نیروی امنیتی و انتظامی، حضور نیروهای روسیه و عدم اشاره به میزان تلفات معترضین، از مهم ترین ابعاد پوشش خبری تحولات قزاقستان در رسانه های ترکیه بود.
از آنجایی که در چند سال گذشته، نورسلطان نظربایف رئیس جمهور سابق و بغداد آمریف از رجال سیاسی مهم قزاقستان، نقش بی بدیلی در تاسیس شورای کشورهای ترک زبان داشته و به نوعی پشتیبان و پیشکسوت این نهاد بوده اند، ترکیه بیش از هر زمان دیگری به حیات سیاسی قزاق ها بها داده و در نتیجه، دولت اردوغان، از نزدیک، پیگیر روند درگیری ها و تحولات قزاقستان است.
بررسی اجمالی برنامه های خبری و گفتگوهای شبکه های تلویزیونی متعدد ترکیه و همچنین مطالعه و مرور روزنامه های این کشور، نشان می دهد که موضوع قزاقستان برای ترک ها تا چه اندازه مهم و حیاتی است. نگرش متفاوت و متناقض رسانه های ترکیه به تنش در قزاقستان، نشان دهنده ژرفای اختلاف نظر سیاسی در مورد کشورهای ترک زبان، نقش ترکیه و قدرت اعمال نفوذ روسیه در بین گروه های سیاسی آنکارا است.
دو قطب متفاوت و متضاد
اغلب روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی طرفدار حزب حاکم ترکیه در روزهای گذشته، به طور آشکار و قاطعانه از قاسم جومرت توکایف حمایت کرده و معترضین را مزدور و سرسپرده خوانده اند، اما تلقی رسانه های مستقل و منتقد، چیز دیگری است.
نکته جالب توجه اینجاست که دو روزنامه مهم سوزجو و جمهوریت که به عنوان پرتیراژترین روزنامه های ترکیه و در عین حال، همچون مهمترین تریبون مخالفین اردوغان قلمداد می شوند، به شکلی جدی و برجسته به موضوع قزاقستان نپرداختند و دیروز و امروز نیز موضوع اقتصاد، گرانی و معیشت را برجسته کردند و نشان دادند که تمایل ندارند بحران های سیاسی منطقه را چنان برجسته کنند که موجب تحریف افکار عمومی و تحریف اذهان در مورد واقعیتی به نام تورم شود.

روزنامه آکشام به عنوان یکی از مهم ترین روزنامه های طرفدار حزب عدالت و توسعه، در تیتر و عکس صفحه نخست امروز، با اتکا به ادعای یک مقام سیاسی روسیه، اعلام کرده که برخی از شاگردان و چهره های برجسته گروه کودتاگر فتح الله گولن، ترتیبات تظاهرات اخیر را فراهم کرده و پس از شکست در کودتای 15 جولای ترکیه، به دنبال آن بوده اند که یک «15 جولای دیگر» را به آزمون بگذارند.
به نظر می رسد که اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، به دنبال آن است که با برجسته سازی نقش گولن در آسیای میانه، زمینه آن را فراهم کند که از این به بعد، مامورین سرویس اطلاعاتی میت ترکیه در چندین کشور، به دنبال دستگیری عوامل گولن و انتقال آنها به آنکارا باشند.

روزنامه های ینی شفق و صباح، دو روزنامه مهم تحت امر اتاق فکر حزب عدالت و توسعه با گرایش های فکری و سیاسی اخوانی هستند. این دو روزنامه نیز بر تئوری توطئه تمرکز کرده و معتقدند که در قزاقستان، یک بازی پنهانی با حضور قدرت های خارجی در جریان است و هدف آن تنها قزاقستان نیست، بلکه می خواهد به نفوذ منطقه ای ترکیه نیز لطمه بزند!
روزنامه ینی بیرلیک نیز یکی دیگر از روزنامه های ملی گرای ترکیه است که بر روی تئوری توطئه در قزاقستان زوم کرده و حتی مدعی شده که داعش و شاگردان گولن در جریانات اخیر آلماآتی دست دارند.

اما روزنامه حریت، به عنوان یکی از روزنامه های طرفدار حزب عدالت و توسعه، تنها روزنامه ای است که به ذکر آمار دقیق پرداخته و از این موضوع خبر داده که دست کم دویست نفر از شهروندان قزاقستان و نیروهای پلیس، در ناآرامی های اخیر، جان خود را از دست داده اند.
اشاره به نقش آمریکا
روزنامه آیدنلک، ارگان رسانه ای حزب کمونیستی وطن است. با وجود اینکه پایگاه اجتماعی این حزب در ترکیه قابل توجه نیست، در چند سال گذشته، روابط نزدیکی با اردوغان و حزب حاکم ترکیه برقرار کرده است.

یکی از ویژگی های مهم حزب وطن و رهبر آن یعنی پرینچک، آمریکاستیزی و توجه به قدرت شرق و به ویژه چین و روسیه است. روزنامه آیدنلک به عنوان ارگان رسانه ای حزب وطن، در تیتر و عکس صفحه نخست، تنش های اخیر قزاقستان را به تلاش آمریکا برای به زانو درآوردن دولت مستقل قزاقستان قلمداد کرده و نظرات پرینچک را منتشر کرده که گفته است: جناح طرفدار آمریکا در قزاقستان، شانسی برای رسیدن به قدرت ندارد و آن چه در این کشور اتفاق افتاده، نه یک تظاهرات مردمی بلکه اعتراضات یک گروه محدود آمریکایی و غربگرا است.
تشبیه رویدادهای قزاقستان به اوکراین و لیبی
روزنامه ینی آکیت، یکی از روزنامه های مهم طرفدار حزب عدالت و توسعه و اردوغان است. با آن که روزنامه مزبور، فروش و تیراژ محدودی دارد؛ اما همواره یکی از اعضای هیات تحریریه آن، در سفرهای خارجی اردوغان حضور دارد.
روزنامه ینی آکیت، در مشی فکری و تبلیغاتی خود، دو ویژگی مشهود و نمایان دارد: 1.تلاش برای تدریس زبان عثمانی و توجه مداوم به اهمیت عثمانی. 2.تبلیغ آشکار برای نظام خلافتی و بیان این که نظام جمهوری، ارزش های دینی و اجتماعی ترکیه را در هم کوبیده و لازم است که این کشور، یک بار دیگر با نظام خلافتی اداره شود.

روزنامه ینی آکیت در مورد تحولات قزاقستان، دو دیدگاه مهم دارد. اول این که معتقد است که فروش پهپادهای ساخت ترکیه به قزاقستان، اتفاق مهمی بوده که توجه آمریکا، شاگردان گولن و گروه های سرمایه محور غربی را جلب کرده و موجب شده که آنان از قزاقستان به خشم بیایند. دوم این که اردوغان در تماس با سران کشورهای ترک زبان، نشان داده که سرنوشت دولت قزاقستان تا چه اندازه برای آنکارا مهم است.

روزنامه های قرار و ینی چاغ نیز، دو روزنامه مهم ترکیه هستند که هر دو، از تریبون های اثر گذار مخالفین اردوغان، به شمار می آیند. قرار به گروه حامی گل – باباجان و داود اوغلو تعلق دارد و ینی چاغ نیز، ارگان رسانه ای حزب خانم مرال آکشنر است.
این دو روزنامه، بخشی از تحولات قزاقستان را برجسته کرده اند که نشان دهنده نقش مهم روسیه است. هر دو روزنامه، روسیه را همچون قدرت جهانی و منطقه ای مداخله گری توصیف کرده اند که در قزاقستان، دست به مداخله زده و حتی قدمی فراتر نهاده و رویکرد مسکو را اشغالگرانه وصف کرده اند.

ترک گون به معنی روز ترک، از روزنامه های تحت امر جریان ملی گرای تندرو و راست افراطی ترکیه، از قول اردوغان اعلام کرده که آنکارا آماده است تا به کمک دولت قزاقستان بشتابد.
در بخش بعدی این گزارش، به مواضع رجال سیاسی و مقامات برجسته ترکیه به تنش در قزاقستان و نقش «سازمان کشورهای ترک» پرداخته خواهد شد.