اخبار محرمانه - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
گزارشی از مناظره صادق زیباکلام و بیژن عبدالکریمی
بازار 
در روزهای اخیر مناظره‌ای با موضوع «بررسی سیاست خارجی ایران، روابط با اسرائیل و پیامدهای مکانیسم ماشه» برگزار شد. مناظره‌ای که در یک سوی آن، یکی از اهل سیاست نشسته بود و در سوی دیگر، یکی از اهالی تفکر. مناظره میان صادق زیباکلام سیاستمدار و بیژن عبدالکریمی فیلسوف، بار دیگر دو رویکرد متفاوت به سیاست خارجی در ایران را برجسته کرد. دو نگاه که یکی لزوم تغییر سیاست‌های خصمانه و اتخاذ رویکرد واقع‌بینانه را دنبال می‌کند و دیگری بر حفظ اصول انقلاب و مقاومت در برابر فشارهای خارجی تأکید دارد. اختلاف نظرهایی که با رویکردی منطقی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سیاست‌گذاری‌های آینده ایران داشته باشد.
تقابل با اسرائیل
در ابتدای مناظره، محور اصلی به سیاست جمهوری اسلامی در قبال اسرائیل اختصاص یافت. صادق زیباکلام ضمن انتقاد از سیاست‌های فعلی، گفت که ایران باید درگیری مستقیم با اسرائیل را کاهش دهد و بر لزوم بازنگری در روابط خارجی و اتخاذ رویکردی واقع‌بینانه‌تر تأکید کرد. او هشدار داد که ادامه سیاست‌های خصمانه نه تنها به منافع ملی ایران نمی‌انجامد بلکه کشور را در عرصه بین‌المللی منزوی می‌کند.
در مقابل، بیژن عبدالکریمی دفاع قاطعی از سیاست‌های موجود ارائه داد و حفظ موضع اصولی و انقلابی در برابر اسرائیل را ضروری دانست. او بر لزوم حفظ اصول انقلاب اسلامی تأکید کرد زیرا معتقد است، تغییر این سیاست‌ها می‌تواند به تضعیف هویت ملی و دینی ایران منجر شود.
بخش دیگری از این مناظره به تقابل میان ایران و اسرائیل اختصاص یافت. زیباکلام، جنگ را نتیجه مستقیم سیاست‌های ایران دانست و گفت: «این جنگ‌ها هزینه‌های انسانی و مالی زیادی بر کشور تحمیل کرده و به امنیت ملی کمکی نکرده است.» عبدالکریمی اما دیدگاهی متفاوت داشت و جنگ را بخشی از دفاع از اصول و ارزش‌های انقلاب قلمداد کرد. او تأکید کرد که «در جهان امروز، حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور، گاهی نیازمند هزینه است.»
مکانیسم ماشه و سیاست هسته‌ای
یکی دیگر از محورهای بحث در این مناظره، فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی و تأثیر آن بر ایران بود. زیباکلام، سیاست هسته‌ای کشور را مورد انتقاد قرار داد و گفت این سیاست‌ها علاوه بر افزایش فشارهای بین‌المللی به منافع ملی ایران کمکی نمی‌کند. او تأکید کرد که ایران باید رویکردی منطقی و صلح‌آمیز در مذاکرات هسته‌ای داشته باشد. عبدالکریمی اما بر حق ایران در استفاده از فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز تأکید کرد و خواستار ایستادگی کشور در برابر فشارهای بین‌المللی شد و معتقد بود که نباید از آن هراس داشت.
رویکرد کلی به سیاست خارجی ایران
زیباکلام درباره رویکرد فعلی ایران در سیاست خارجی، اصلاح سیاست خارجی و کاهش رویکرد تهاجم را با تأکید بر اهمیت تعامل با جامعه جهانی و منافع ملی توصیه کرد. عبدالکریمی اما با تأکید بر حفظ اصول انقلاب و هویت ملی، معتقد است که «مقاومت در برابر فشارهای خارجی مهم‌تر از سازش با دیگر کشورهاست».
اعتراض نمادین
در پایان این مناظره عبدالکریمی با انتقاد از بیانیه اخیر اصلاح‌طلبان، اقدام آنها را در انتشار بیانیه در شرایط پس از جنگ 12 روزه و با وجود فشارهای غرب بر ایران، غیرمنطقی دانست و با تأکید بر اینکه «ما در ایران دیگر غربزدگی نداریم، آنچه هست غرب‌پرستی و غرب‌سالاری است» گفت: «فانتزی برخی از دوستان رعب‌آور است. وسط جنگ می‌گویند نظام حکومتی را تغییر بده، وسط جنگ می‌گویند فرمانده کل قوا استعفا بده، غنی‌سازی را تعلیق بکن، بعد بگویید با کدام کارت می‌خواهید، سر میز مذاکره بنشینید. این همه اعتماد به غرب حیرت‌انگیز است. ایرانی‌ها یک حافظه تاریخی متراکم از بی‌اعتمادی به بریتانیا و انگلیس امروز و فرانسه و آلمان و آمریکایی‌ها دارند. برخی از روشنفکرها جوری از غرب حرف می زنند انگار غلام خانه‌زاد غربی هستند.» او با بیان اینکه اگر شکاف اجتماعی وجود نداشت، جنگ 12 روزه اتفاق نمی‌افتاد، تصریح کرد که انتشار چنین بیانیه‌هایی، زمینه را برای تجاوز مجدد دشمن فراهم می‌کند.
در ادامه اما زیباکلام که از حامیان بیانیه اصلاح‌طلبان است در مخالفت با عبدالکریمی در اقدامی نمادین، پس از خواندن بندهای اولیه بیانیه اصلاح‌طلبان، آن را پاره کرد و طعنه زد که «اینها خیانت است.» زیباکلام پیش از این در گفت‌وگو با رسانه‌ها، موضع خود را نسبت به این بیانیه اعلام کرده و گفته بود: «این بیانیه واقع‌بینانه است و به نفع مردم ایران، آینده کشور و خود نظام است. من فکر می‌کنم جز جریانات رادیکال، تندرو و انقلابی که کشور را به این روز انداختند و در باتلاق مشکلات فرو بردند، گروه سیاسی دیگری که واقعاً به نظام، آینده جمهوری اسلامی و کشور علاقمند باشد، نمی‌تواند با این بیانیه مخالفت کند. امیدوارم کسانی که مخالفت می‌کنند به صورت شفاف و روشن به مردم ایران توضیح دهند که کدام بخش از این بیانیه به زیان منافع ملی است.»
مقاومت یا انعطاف؟
مناظره اخیر صادق زیباکلام و بیژن عبدالکریمی، نمایشی روشن از دو جریان فکری غالب در ایران درباره سیاست خارجی و جایگاه کشور در نظام بین‌الملل است. در یک سوی این مناظره، زیباکلام با نگاهی واقع‌گرایانه و اصلاح‌طلبانه ایستاده بود، کسی که معتقد است، ادامه سیاست‌های خصمانه و مقابله‌ای با اسرائیل و غرب، نه تنها به منافع ملی نمی‌انجامد بلکه ایران را در عرصه جهانی منزوی می‌کند و در سوی دیگر عبدالکریمی با نگاهی اصول‌گرایی ارزشی و مقاومت‌محور قرار داشت، فیلسوفی که تأکید دارد پایبندی به اصول انقلاب و هویت ملی مهم‌تر از انعطاف در برابر فشارهای بین‌المللی است. تضاد این دو نگاه، نه تنها به سیاست خارجی بلکه به کل گفتمان روشنفکری در ایران تعمیم پیدا می‌کند. سیاست خارجی ایران در شرایط کنونی میان واقع‌گرایی و مقاومت اصولی، میان منافع ملی و ارزش‌های هویتی و میان تعامل با جامعه جهانی و ایستادگی ارزشی گرفتار شده است. این مناظره نشان داد که تصمیم‌گیری در چنین فضایی نیازمند تحلیل دقیق، اطلاعات درست و راهبرد بلندمدت و گفت‌وگوی آزاد و نقد شفاف است تا سیاست‌گذاران بتوانند، مسیر درست تضمین امنیت و پیشرفت کشور را بیابند.