جنگ اوکراین عرصه رقابت فناوری‌ پهپادی روسیه با غرب

اخبار محرمانه - فارس / روسیه طی یک سال اخیر و پس از تولید گسترده پهپادهای ارزان قیمت Geran، چالش بزرگی را برای پدافند هوایی اوکراین که تحت حمایت همه جانبه غرب قرار داشته، ایجاد کرده است.
فایننشال تایمز در گزارشی به توانایی روسیه در گسترش حملات پهپادی به اوکراین پرداخت. در این گزارش آمده است: «داده‌های رسمی نیروی هوایی اوکراین نشان می‌دهد که تاکتیک‌های تهاجمی جدید روسیه با استفاده از پهپادهای Geran به‌طور فزاینده‌ای دفاع هوایی تضعیف‌شده اوکراین را تحت فشار قرار داده است. این پهپادها در ماه‌های اخیر با نرخ موفقیت سه برابری نسبت به میانگین معمول به اهداف خود اصابت کرده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، از آوریل تا ژوئن 2025، حدود 15 درصد از این پهپادها توانسته‌اند از دفاع هوایی اوکراین عبور کنند، در حالی که این رقم در سه ماه قبل تنها 5 درصد بود. این افزایش موفقیت، نتیجه حجم بالای حملات و نوآوری‌های تاکتیکی روسیه در استفاده از این پهپادهای ارزان‌قیمت است که به «گرن» (Geran، نام پهپادهای ارزان روسیه، به معنای گل شمعدانی) معروف‌اند.
شدت گرفتن حملات پهپادی روسیهحجم حملات پهپادی روسیه در سال جاری به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. نیروی هوایی اوکراین گزارش داد که در حمله سنگین شامگاه یکشنبه تا صبح دوشنبه 20 ژوئیه 2025، روسیه 426 پهپاد تهاجمی از نوع Geran، همراه با هفت موشک کروز «اسکندر» (Iskander، موشک بالستیک کوتاه‌برد) و شش موشک بالستیک هواپرتاب «کینژال» (Kinzhall، موشک بالستیک با سرعت مافوق صوت) شلیک کرد. این حمله یکی از بزرگ‌ترین حملات پهپادی از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه 2022 بود. در این حمله، حدود 5.4 درصد از پهپادها به اهداف خود اصابت کردند که بالاتر از میانگین ماه‌های اخیر است. افزایش اثربخشی حملات پهپادی روسیهیاسر آتالان، تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS، اندیشکده‌ای در واشنگتن برای تحلیل مسائل امنیتی)، اظهار داشت: «مشکل این نیست که دفاع هوایی اوکراین ضعیف‌تر شده، بلکه تاکتیک‌های جدید گروهی (Swarming Tactics، استفاده از تعداد زیادی پهپاد به‌صورت همزمان برای اشباع دفاع دشمن) و پرواز پهپادها در ارتفاع بالاتر، اثربخشی آن‌ها را افزایش داده است.»
بازار

نوآوری‌های روسیه در پهپادهای Geranروسیه با تولید داخلی و ارتقای پهپادهای خود، به‌ویژه مدل «گرن-3» که مجهز به موتور توربو و قادر به رسیدن به سرعت 800 کیلومتر بر ساعت در حالت شیرجه است، توانسته برد و سرعت این پهپادها را افزایش دهد. این ارتقا، پهپادها را از دسترس مسلسل‌های نصب‌شده روی خودروهای اوکراینی که به‌طور معمول برای ساقط کردن آن‌ها استفاده می‌شوند، خارج کرده است. به گفته تحلیلگران، این پهپادها اخیراً علیه کی‌یف به کار گرفته شده‌اند. حمله رکوردشکن 9 ژوئیه، که شامل شلیک 728 پهپاد Geran و فریبنده (Decoys، پهپادهای جعلی برای گمراه کردن دفاع هوایی) بود، نشان‌دهنده توانایی روسیه در اشباع سیستم‌های دفاعی اوکراین است. آتالان افزود: «افزایش تعداد پرتاب‌ها، سیستم‌های دفاعی را اشباع می‌کند و نرخ اصابت را بالا می‌برد.» چالش‌های دفاع هوایی اوکرایندفاع اوکراین علیه پهپادهای شاهد شامل جنگ الکترونیک برای مختل کردن سیستم‌های هدایت GPS، استفاده از مسلسل‌ها و توپ‌های ضدهوایی مانند «اورلیکن اسکاینکس» (Oerlikon Skynex، سامانه دفاع هوایی پیشرفته ساخت شرکت راین‌متال آلمان) است. با این حال، حملات شبانه مداوم روسیه ظاهراً با هدف تضعیف روحیه مقاومت اوکراین و وادار کردن کی‌یف به امتیازدهی برای پایان جنگ طراحی شده است.
روسیه همچنین موشک‌های کروز و بالستیک را با پهپادهای Geran ترکیب می‌کند تا دفاع هوایی اوکراین را گیج کند. در حالی که نرخ اصابت موشک‌های پیشرفته‌تر تغییری نکرده، کمبود رهگیرهای سامانه پاتریوت (Patriot، سامانه دفاع موشکی آمریکایی) نگرانی بزرگی ایجاد کرده است. تام کاراکو، تحلیلگر CSIS، گفت: «ظرفیت، فوری‌ترین نگرانی در حوزه دفاع موشکی است. تقاضا برای رهگیرهای پاتریوت بسیار بالاست و بسیاری باید مدت‌ها منتظر بمانند.»
پاسخ اوکراین: پهپادهای رهگیر داخلیولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در 10 ژوئیه اعلام کرد که کشورش با استفاده از پهپادهای رهگیر تولید داخل، روزانه «ده‌ها» پهپاد Geran را ساقط می‌کند. او همچنین از توافق با اریک اشمیت، مدیرعامل شرکت آمریکایی Swift Beat، برای تولید صدها هزار پهپاد، از جمله پهپادهای رهگیر، خبر داد. زلنسکی هفته گذشته گفت که این پهپادها «نتایج خوبی» به دست آورده‌اند و در یک هفته «صدها پهپاد روسی» را ساقط کرده‌اند. او افزود: «هر دیدار با شرکا این هفته درباره گسترش این فناوری بود.»الکساندر ماتویینکو، متخصص پهپاد در نشریه فناوری دفاعی اوکراینی Counteroffensive Pro، اظهار داشت که برای اثربخشی، پهپادهای رهگیر اوکراین باید به ارتفاع 6 کیلومتر و سرعت 200 کیلومتر بر ساعت برسند تا بتوانند پهپادهای Geran را رهگیری کنند. او توضیح داد که روسیه به جای پراکنده کردن 500 پهپاد در سراسر کشور، اکنون یک یا دو شهر را هدف قرار می‌دهد، که دفاع را دشوارتر می‌کند.
رقابت فناوری در جنگ هواییاندرو ترنر، مدیرعامل Saibre Capital و مارشال سابق نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، این تحولات را نمونه‌ای از رقابت مداوم بین نوآوری‌های تهاجمی و دفاعی در جنگ هوایی توصیف کرد. او گفت: «این یک دوئل مداوم بین اقدامات، اقدامات متقابل و اقدامات متقابل-متقابل است. در اوکراین، این چرخه هر 14 روز یک‌بار رخ می‌دهد و با سرعت زیادی پیش می‌رود.» این رقابت فناوری نشان‌دهنده توانایی روسیه در انطباق سریع با شرایط جنگی و بهره‌گیری از پهپادهای ارزان‌قیمت برای به چالش کشیدن دفاع پیشرفته اوکراین است. با ادامه حملات شبانه و افزایش فشار بر منابع کی‌یف، اوکراین به دنبال تقویت دفاع خود از طریق فناوری‌های داخلی و حمایت بین‌المللی است.