بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - وطن امروز / « بر قله اخلاق » عنوان یادداشت روزنامه وطن امروز به قلم دکتر مصطفی نیک‌اقبال است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
«وَ إِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ‌؛ حقا تو بر قله اخلاق نشسته‌ای».
این آیه یکی از ثناهای بزرگی است که خداوند در‌‌‌‌ قرآن نثار رسولش کرده و البته تشویق و تحریض تمام پیروان ایشان است که هرچه می‌توانند از این کمال تحصیل کنند. یعنی آیه از یک طرف مدح نبی(ص) است و از طرف دیگر تشویق پیروان نبی به تحصیل این مدیحه. این یک‌‌‌‌‌ سنت در‌‌‌‌ قرآن است؛ توجه بفرمایید! «خُلق» اخلاقیاتی است که با انسان عجین شده باشد یعنی در او راسب و ملکه گشته باشد. «خُلق عظیم» یعنی اخلاقی که عظمت در آن موج می‌زند. عظمت انسان در گرو چند چیز است: یکی حلم یعنی صبر و حوصله تحمل دیگران را داشتن. دوم ایثار یعنی از خود گذشتن و دیگران را به‌خود ترجیح دادن. سوم عفو یعنی از بدی دیگران گذشتن و حتی در برابرش خوبی کردن. چهارم مهربانی یعنی خوش‌رفتاری با مردم به‌گونه‌ای که مشتاق دیدار با ما باشند. کسی که مانند خدا، حلیم و کریم و غفور و رحیم بود دارای خُلق عظیم است. غایت دین در بعد اجتماعی، تحقق این صفات در مسلمانان است. لذا رسول اکرم(ص) فرمودند: «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»؛ یعنی مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به همه در عمل نشان دهم. مکارم اخلاق یعنی قله‌های اخلاق. خیلی رفتارها اخلاقی است اما از مکارم اخلاق نیست. از رسول خدا(ص) از مکارم اخلاق پرسیدند، فرمودند یعنی وصل کنی به کسی که از تو بریده و عطا کنی به کسی که دریغ کرده و خوبی کنی به کسی که به تو بد کرده و ببخشی کسی را که به تو ظلم کرده است. خَلق، صورت کسی است و خُلق، سیرت کسی. درباره اخلاق رسول خدا(ص) از همسرش عایشه پرسیدند، گفت: «کان خُلقه القرآن» یعنی اخلاقش تجسم‌‌‌‌ قرآن بود. گفته‌‌‌اند خُلقش برای این عظیم بود که همتش نبود جز خدا و ماسوی برایش حقیر بود. صفی گفته خُلقی عظیم است که الهی باشد. 
تحقیقی درباره اخلاق پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص): در روایات است ایشان بسیار متواضع و فروتن بود، کفش و لباسش را خودش وصله می‌زد، خودش از پستان گوسفند شیر می‌دوشید، با برده‌ها همنشین و هم‌سفره بود، بر زمین می‌نشست، بر الاغ سوار می‌شد و کسی را هم همراه خود سوار می‌کرد، خودش از بازار جنس تهیه می‌کرد، با هر کس دست می‌داد دستش را نمی‌کشید تا او دستش را بکشد، به همه ولو بچه‌ها ابتدا سلام می‌کرد، کسی را تحقیر نمی‌کرد، کم‌خرج بود، کریم‌الطبع بود و سخاوت داشت اما افراط در بخشش نمی‌کرد، خوش معاشرت بود، تبسم داشت اما قهقهه نمی‌زد، همیشه درونش اندوهگین بود اما بیرونش عبوس نبود، حلیم بود، اسراف نمی‌کرد، ریخت و پاش نداشت، دل نرم و مهربان و نازکی داشت، طمع و امید به کسی نداشت، ظاهرش آراسته و خوشبو بود، در آینه خود را می‌دید، لباسش سفید و تمیز و نظیف بود، بسیار عطر می‌زد، بسیار مسواک و خلال می‌کرد، بسیار شانه می‌کرد، از غذای بیرون پرهیز می‌کرد، روبه‌روی مردم پا دراز نمی‌کرد، ساده‌‌ترین راه را برای حل مساله برمی‌گزید، سخت‌‌ترین کار را بر نفس خویش برمی‌گزید، سخت‌‌ترین قسمت کار را در تقسیم کار قبول می‌کرد، از ظلم دیگران در حق خویش می‌گذشت، هرگز انتقام نمی‌گرفت، اگر جسارتی به او می‌شد خشمگین نمی‌شد، حین غذا خوردن تکیه نمی‌داد، نماز جماعت را ساده برگزار می‌کرد، آرام غذا می‌خورد و ذاکر بود، لقمه‌های کوچک می‌گرفت، آب را با 3 نفس می‌خورد، دعا را 3 بار تکرار می‌کرد اما حین سخن گفتن حرفش را تکرار نمی‌کرد، برای ورود به خانه‌ها اجازه می‌گرفت و تحیت می‌گفت، سخنانش روشن بود و حرف‌های دوپهلو نمی‌زد، به همه اهل مجلس یک جور نگاه می‌کرد، حین صحبت لبخند بر لب داشت و ... . امام صادق(ع) فرمود خلق عظیم پیامبر(ص) برای آن بود که خداوند با محبتش ایشان را تربیت کرده بود. در تفسیر خلق عظیم است که هرگاه قوم پیامبر(ص) او را می‌آزردند، می‌گفت خدایا آنان را ببخش که نادانند. همچنین در روایات، خلق عظیم به دین عظیم، اسلام و ایمان معنی شده است. رسول خدا(ص) فرمودند مسلمان با خوش‌خلقی به درجه عابدی می‌رسد که روزها روزه و شب‌ها به عبادت است و در روز قیامت چیزی باارزش‌تر از حسن خلق در نامه اعمال نیست. نیز فرمودند خوش‌خلق قطعا در بهشت است و بد‌خلق قطعا در جهنم. از امام صادق(ع) پرسیدند خوش‌خلقی چیست؟ فرمودند آرامش، گفتار نیک و چهره گشاده. امام صادق(ع) فرمودند بخشی از حسن خلق ذاتی است و بخشی با مجاهده به دست می‌آید، این قسم سخت‌‌تر است و اجر بیشتری هم دارد. درباره خوش‌خلقی برخی کافران پرسیدند، امام صادق(ع) فرمودند: خداوند از اخلاق دوستانش به دشمنانش عاریه می‌دهد تا دوستان در دولت آنها زندگی کنند، اگر اینطور نبود همه اولیای خدا را می‌کشتند.