چاپ

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ابوالفضل حاجی‌زادگان، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی: فاصله بخش‌های ناراضی مختلف جامعه به کمترین میزان خود رسید
نظر شما درباره تداوم تاثیر حادثه ای که برای مهسا امینی رخ داد بر زندگی فردی و اجتماعی مردم چگونه است؟ آیا می‌توان گفت بعد از مدتی این تاثیر از ذهن و زبان مردم فراموش می‌شود؟ اساسا جنس این اعتراضات اخیر را چگونه می‎بینید؟
قبل از هر چیزی لازم است، تاکید کنم که برای فهم بهتر و عمیق‌تر رویدادها و روندهای مختلف در فضای آنلاین، ضرورت دارد که همواره پیوندهای فضای آنلاین با فضای آفلاین را نیز مدنظر قرار دهیم. مادامی که یک رفتار مشخص در فضای آنلاین پیوندهای محکمی با واقعیت‌های فضای آفلاین داشته باشد، آن رفتار آنلاین نیز ادامه پیدا خواهد کرد. ممکن است با فراز و نشیب‌هایی همراه باشد؛ اما متوقف نخواهد شد و حتی اگر بسترهای آنلاین محدود یا مختل شوند نیز مانند یک جریان آب که از لابه‌لای سنگ‌ها مسیر خود را پیدا می‌کند، این‌گونه رفتارهای آنلاین نیز ظهور و بروزهای جدیدی پیدا خواهند کرد. این قاعده در خصوص وضعیت اعتراض‌آمیز اخیر نیز صدق می‌کند. تضادهای مرتبط با اعتراضات اخیر، به ‌صورت روزمره موضوعیت دارند. از این‌رو، به ‌نظرم تا وقتی که گشایش جدی‌ای در وضعیت کشور رخ ندهد، روزمره‌نویسی درهم‌آمیخته با خشم و اعتراض نیز در شبکه‌های اجتماعی آنلاین ادامه پیدا خواهد کرد.
کمی متفاوت‌تر به یافته‌های جست‌وجوی توییتری‌ نگاه کنیم؛ برخی جامعه‌شناسان در گفت‌وگو با «اعتماد» مدعی شدند که این یافته‌ها نشانگر نوعی خودسانسوری است؛ تجربه‌ای برای همدردی با داغدیده -آن‌طور که در عرف رایج است- ایده شما در این باره چیست؟ آیا می‌توان بعد از سه ماه از واقعه مهسا امینی این ادعا را داشت؟
این نوع خودسانسوری در مقاطع زمانی پیشین شایع‌تر بوده است. به این معنا که بخشی از افراد جامعه که رضایت بیشتر یا نارضایتی کمتری از وضعیت موجود دارند، بعد از طی شدن زمان همدردی یا همدلی با بخش‌های ناراضی جامعه، به جریان عادی زندگی‌شان برمی‌گردند و در قاب بزرگ‌تر به عادی شدن وضعیت جامعه کمک می‌کنند. اما به ‌نظرم اتفاق‌های مهمی که در لحظه مهسا رخ داده‌اند را نباید نادیده بگیریم. یکی از مهم‌ترین این اتفاقات این است که به‌ واسطه انباشته شدن انواع بحران‌های سیاسی در حوزه‌های متنوعی مانند آزادی‌های مدنی، اشتغال، فقر، دسترسی به منابع طبیعی، سیاست خارجی و ...، فاصله بخش‌های ناراضی مختلف جامعه به کمترین میزان خود طی سال‌های گذشته رسیده است. به بیان دیگر، گسل‌های داخلی جامعه تا اطلاع ثانوی غیرفعال شده‌اند و تمام تضادهای طبقاتی، قومیتی، جنسیتی و حتی کری‌خوانی‌های طرفداران تیم‌های فوتبال به حالت تعلیق درآمده‌اند. در نتیجه، آن بخش راضی‌ای که معمولا تمایل به عادی شدن جریان زندگی جمعی دارد، آب رفته است و قدرت پیشین را ندارد. لذا بهتر است که مسوولان کشور تا قبل از اینکه وضعیت کشور بحرانی‌تر شود، به‌ جای هدر دادن انرژی و وقت و بودجه برای انکار بحران، این انرژی و وقت و بودجه را برای کاهش واقعی نارضایتی‌ها صرف کنند.