چاپ

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نگرانی روسیه و همسایگان افغانستان از نزدیکی طالبان به امریکا
روسیه دیروز (25 آبان‌ماه) میزبان دومین نشست بررسی مسائل افغانستان بود. این نشست در حالی برگزار می‌شود که یک‌سال پس از سقوط دولت اشرف غنی در افغانستان و تصاحب ارگ ریاست‌جمهوری توسط شبه‌نظامیان طالبان، هنوز هیچ کشوری حکومت طالبان بر افغانستان را به رسمیت نشناخته است و همزمان با تشدید فقر و نابسامانی اقتصادی در افغانستان خبرهای رسیده از سرکوب بیش از پیش زنان و اقلیت‌های قومی خبر می‌دهد.
سایت شورای راهبردی روابط خارجی در گفت‌وگو با سید عباس حسینی، کارشناس مسائل افغانستان از او درباره این نشست و چالش‌های تداوم وضعیت موجود در افغانستان سوال کرده است.
عباس حسینی با اشاره به تصمیم روسیه برای برگزاری دومین نشست بررسی مسائل افغانستان می‌گوید: روسیه سال گذشته نیز این نشست را برگزار کرد، اما بعد از آن نشست‌های ابتکار مسکو و تروییکای توسعه‌یافته در خصوص مسائل افغانستان برگزار نشد و یکی از دلایل عمده آن نیز می‌تواند جنگ اوکراین باشد که نشان می‌دهد اولویت روسیه تغییر کرده و مسائل افغانستان به حاشیه رانده شده است. برخلاف سال گذشته در نشست امسال روسیه، امریکا و نمایندگان طالبان حضور ندارند. در طول یک سال گذشته، در شرایطی که افغانستان به گونه‌ای از اولویت سیاست خارجی روسیه کنار گذاشته شده بود، امریکا به‌شدت در این عرصه فعال بوده و دیدارها و مذاکرات متعددی در سطوح مختلف با نمایندگان طالبان، عمدتا در دوحه داشته است. امریکا در طول چند هفته گذشته، ادبیات جدیدی درباره افغانستان، با عنوان «گفتمان ملی» پایه‌گذاری کرده و نمایندگان ویژه امریکا با شخصیت‌های سیاسی که از کشور خارج شده‌اند گفت‌وگوهایی داشته‌اند و با «حامد کرزی» و «دکتر عبدالله عبدالله» در داخل افغانستان نیز گفت‌وگوهایی در رابطه با شکل‌گیری این «گفتمان ملی» با هدف ایجاد «دولت فراگیر» داشته‌اند. در روزهای گذشته نیز سخنگوی طالبان در نشستی خبری، از ادامه مذاکرات با امریکا خبر داد و گفت قرار است مذاکرات دیگری به زودی در دوحه برگزار شود. این کارشناس مسائل افغانستان افزود: روسیه در چنین شرایطی مجددا به مسائل افغانستان توجه کرد؛ اما کنار گذاشتن طالبان در حالی که نماینده‌ای از آنها در نشست‌های پیشین حضور داشته، نشان می‌دهد مسکو از روند تحولات در مواضع و حاکمیت طالبان ناراضی است. به نظر می‌رسد بسیاری از کشورها از جمله روسیه و ایران از روند تحولات دولت طالبان در یک‌سال گذشته و عدم توجه به خواسته‌های کشورهای منطقه ناراضی هستند.
برخلاف امریکا، کشورهای منطقه در حوزه افغانستان، آن‌طور که لازم بود، ابتکار عمل را در دست نگرفتند و جز مراودات اقتصادی و تجاری، روابط کشورهای همسایه و قدرت‌های منطقه با طالبان، خصوصا در بعد سیاسی و امنیتی، در یک‌سال گذشته کاهش یافته است. به نظر می‌رسد طالبان به این نتیجه رسیده‌اند تا زمانی که امریکا آنها را به رسمیت نشناسد و دارایی‌های‌شان را آزاد نکند، دیگر کشورها نیز این اقدام را آغاز نخواهند کرد. حسینی با اشاره به مشغله‌ها و اولویت‌های سیاست خارجی برخی کشورهای مهم منطقه، مساله افغانستان را خارج از اولویت آنها دانست و گفت: امریکا در تلاش برای به دست گرفتن ابتکار امور است و طالبان نیز چراغ سبزهایی در این راستا نشان داده؛ در مواضع اخیر نیز اعلام شد امریکا به دنبال از سرگیری «مذاکرات بین الافغانی سابق در دوحه» بر مبنای تشکیل دولت فراگیر است. نکته قابل توجه اینکه اگر قرار باشد بار دیگر روند تحولات سیاسی افغانستان براساس مدل امریکایی و با میانجیگری آنها پیش رود، قطعا افغانستان وارد چرخه باطل دیگری خواهد شد. به نظر می‌رسد روسیه با درک این شرایط، به دنبال برگزاری نشست آتی در خصوص افغانستان است. اما با کنار گذاشتن طالبان، آنها به امریکا نزدیک‌تر خواهند شد. با توجه به ایجاد دوستی و نزدیک شدن برخی چهره‌های سیاسی خارج از افغانستان به یکدیگر و همچنین حضور بخش قابل توجهی از آنها در امریکا، این کشور می‌تواند بار دیگر این مهره‌های سوخته را به عنوان رهبران احزاب و چهره‌های سیاسی روی کار آورد. قدرت‌ها و کشورهای منطقه و همسایه، با اینکه خواهان ایجاد «دولت فراگیر» در افغانستان هستند، اما هیچ‌گاه تعریفی از آن ارایه ندادند و اکنون باید پرسید آنچه امریکا با عنوان «دولت فراگیر» دنبال می‌کند، با تعریف و خواست کشورهای همسایه و منطقه به‌ویژه ایران، مسکو و پاکستان چقدر فاصله دارد؟ قطعا در روند سیاسی ایجاد امنیت که مدنظر این دو گروه است، تفاوت‌هایی وجود دارد. برخی منابع مطلع افغانستانی بعد از مذاکرات اخیر دوحه میان معاون سازمان سیا با رییس اداره استخبارات طالبان، عنوان کردند امریکا در این نشست، بسیار واضح از طالبان خواسته‌اند که مشخص کنند در روند تحولات منطقه، در کدام جبهه قرار دارند؛ یا باید بی‌طرفی را حفظ کنند یا از قدرت‌های منطقه دور باشند. ضمن اینکه بعد از کشته شدن ایمن الظواهری شاهد افزایش حضور پهپادهای امریکایی در افغانستان بودیم و گفته شد این هشدار به رهبران طالبان داده شده که هدف قراردادن آنها نیز به همین شکل، ممکن خواهد بود.
این کارشناس مسائل افغانستان کاهش هواپیماهای بدون سرنشین امریکا در افغانستان در هفته‌های گذشته را نوعی توافق و مذاکره با طالبان دانست و افزود: امریکا با سیاست «چماق و هویج» با طالبان پیش می‌رود؛ هر چند که همواره به‌رغم خوش‌بینی طالبان، امریکا از پشت به آنها خنجر زده است. نشست مسکو می‌تواند محلی برای تحلیل و ارزیابی شرایط جدید افغانستان باشد و قدرت‌ها را به جمع‌بندی و اجماع جدیدی برساند. همان‌طور که نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز یادآور شده این نشست بیشتر نشستی مشورتی خواهد بود. امیدواریم برخی روندها در طول یک‌سال گذشته اصلاح شود. اگرچه به نظر می‌رسد با توجه به اینکه امریکا عملا به عرصه تحولات افغانستان بازگشته و به دنبال اجرای سیاست‌ها و مهره‌چینی‌های خود است، نمی‌توان نسبت به این امر خوشبین بود. با این وجود، نادیده گرفتن طالبان کمکی به بهبود وضعیت افغانستان نخواهد کرد و کشورهای منطقه باید این پیام را به طالبان برسانند که در صورتی که خواسته‌های کشورهای منطقه را مورد توجه جدی قرار دهند، آنها هم‌پیمان خوب و جایگزین مناسبی برای امریکا خواهند بود. ایران بیش از مسکو و دیگر کشورها می‌تواند چهره‌های سیاسی افغانستان را گردهم آورد. احیای مذاکرات بین الافغانی تهران که یک دوره برگزار شد، می‌تواند به حل مسائل افغانستان و کاستن از دیوارهای بی‌اعتمادی میان طالبان، شخصیت‌های سیاسی و کشورهای منطقه کمک کند.