بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - خراسان / « وقف و نذر در خدمت ترویج علم، فناوری و مطالعه » عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم حجت‌الاسلام‌والمسلمین مروی تولیت آستان قدس رضوی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
در منابع دینی وقف را صدقه جاریه نامیده‌اند. همان‌گونه که از امام صادق(ع) در وسایل الشیعه نقل شده است که بعد از مرگ انسان سه چیز از او باقی می‌ماند که یکی از آن‌ها صدقه جاریه‌ای است که پس از مرگش جریان داشته باشد.
وقف اگرچه در اسلام قدمتی به وسعت تاریخ آن دارد، اما سایر ملل و پیروان ادیان دیگر نیز از موهبت آن بی‌نصیب نبوده و برای کمک به رشد و تعالی جامعه از این سنت حسنه الهی بهره جسته‌اند.
 زمانی که یک ارزش و هنجار رنگ و بوی جهانی می‌یابد، باید در آن خیر و برکات فراوانی باشد که گام از مرزهای دینی فراتر گذاشته و به امری فرهنگی با گستره بین الادیانی تبدیل می‌شود. در تعالیم شریعت اسلام وقف علاوه بر برکات بی شمار برای جامعه، مواهب معنوی برای واقف نیز دارد؛ از این رو تمایز نگاه اسلام به وقف با سایرین، در نظر تکاملی و معنوی به موضوعی اجتماعی است. انفاق فی سبیل ا... موجب فقرزدایی، کاهش فاصله طبقاتی، رشد عدالت اجتماعی، رشد معنوی جامعه و تأمین نیازهای جامعه در عرصه‌های جدید می‌شود.
زمینه‌های مختلفی برای وقف وجود دارد، یکی از زمینه‌هایی که فعالان فرهنگی و واقفان باید به آن توجه ویژه داشته باشند، وقف و نذر فرهنگی و علمی است. وقف کتاب، علم و فناوری به‌عنوان یکی از شاخه‌های سنت حسنه وقف، ریشه در باورهای دینی مسلمانان دارد. این باور را در آیات قرآن و روایات به جا مانده از رسول ا... (ص) و ائمه اطهار(ع) می‌توان یافت که مردم جامعه را به صدقه جاریه و انجام امور خیر دعوت می‌کردند.
وقف کتاب، یکی از نمونه‌های بارز صدقه جاریه و سنت حسنه است؛ زیرا باعث توسعه فرهنگ جامعه، تربیت نسل دانشمند، حفظ میراث تمدنی و فرهنگی امت اسلام و میراث داران علمی می‌شود. از این رو می‌توان آن را به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین نمونه‎های وقف در حوزه فرهنگ و تمدن دانست.
وقف در این زمینه‌ها علاوه بر توسعه فرهنگی و تمدنی، بستر مهم پیشرفت کشور نیز به‌حساب می‌آید. تأسیس مدارس، توجه به وضعیت معیشتی دانش آموزان، دانشجویان و طلاب و تلاش برای ارتقای سطح سواد و دانش مردم جامعه از جمله اقدامات خیرخواهانه‌ای است که نتایج آن می‌تواند منجر به پیشرفت کشور در ابعاد گوناگون شود.
اما توجه به این نکته که مقوله مهمی چون وقف و نذر در عرصه علمی و فرهنگی تنها به احداث مدرسه و مراکز آموزشی محدود نمی‌شود، ضروری است؛ چراکه یکی از کارکردهای مهم وقف در این حوزه بهره‌گیری از موقوفات در راستای ترویج علم از قِبَل اموری همچون حمایت از چاپ کتاب و اداره دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه است، چه آن که همان‌طور که پیشتر اشاره شد، این امر منحصر به ایران و جوامع اسلامی نیست و وقف و نذر یکی از منابع مهم تأمین هزینه‌های بسیاری از دانشگاه‌ها مانند آکسفورد و مراکز علمی در دنیاست.
 درحالی‌که بیشترین توصیه‌ها به دانش‌اندوزی، توسعه علم و کتاب‌خوانی در آموزه‌های دینی ماست، این سؤال در ذهن تداعی می‌شود که در جامعه اسلامی ما که بنای رسالت پیامبر(ص) آن با «اقرا» و دعوت به علم و معجزه جاویدان نبوت، «کتاب» است، چند دانشگاه و کتابخانه وقفی وجود دارد؟ نگاهی به گذشته فرهنگی و علمی ایران، توصیه‌های بسیار مؤکد دینی به علم‌آموزی و اهمیت وقف در منابع شریعت و نیز بررسی وضعیت کنونی موقوفات علمی و فرهنگی، این مسئله را روشن می‌سازد که متأسفانه در حوزه وقف علم، کتاب و فناوری‌های روز با شرایط مطلوب و آرمانی فاصله بسیاری داریم. اگر برای نیل به آرمان‌شهر علمی نبوی برنامه‌ای داریم و افق پیش روی آینده را ایرانی آباد و ایرانیان را ملتی مشتاق به علم و کتاب تصور و ترسیم می‌کنیم، باید به موضوع وقف در حوزه کتاب و دانش توجه بیشتری داشته باشیم و آن را کوچک و کم‌اهمیت نشماریم؛ چراکه وقف در زمینه‌هایی چون کتاب، مراکز علمی و آموزشی، توسعه فناوری و ... منجر به گسترش دانش و پیشرفت کشور می‌شود.
بی‌گمان بی‌توجهی به وقف به‌عنوان کار فرهنگی که نتیجه آن پیشبرد فعالیت‌های علمی و فرهنگی خواهد بود باعث متضرر شدن جامعه می‌شود. از طرف دیگر حیات فرهنگی جامعه منوط به توجه به کتاب‌خوانی و علم‌آموزی است، زیرا گرایش مردم به مطالعه موجب رشد و تعالی جامعه خواهد شد، اما شوربختانه مطالعه در جامعه ما جایگاه مناسبی ندارد و این موضوع با توجه به سابقه و پیشینه علمی و فرهنگی مسلمانان و ایرانیان جای تأسف دارد. برای رفع این معضلات لازم است تا ضمن آسیب‌شناسی در این خصوص و رفع مشکلات پیش روی کتاب‌خوانی، به موضوع اهمیت کتاب و افزایش سرانه مطالعه توجه شود. دستگاه‌ها و عوامل مرتبط باید تلاش کنند تا با استفاده از روش‌های نو، مردم را به مطالعه ترغیب کنند. با توجه به گرانی کتاب و حذف بالاجبار این کالای مهم فرهنگی از سبد خانوار برخی از ‌هموطنان، یکی از راه‌های دعوت مردم به کتاب‌خوانی، تأسیس و تکثیر کتابخانه‌های عمومی است تا علاوه بر طلاب علوم دینی و دانشجویان، عموم مردم و خانواده‌ها نیز بتوانند از موهبت این یار آشنای قدیمی بهره‌مند شوند.
آستان قدس رضوی نیز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین موقوفه‌های حوزه کتاب، همواره سعی کرده است تا در بسترهای نوینی، زمینه مطالعه مردم را فراهم سازد و در این خصوص نیز اقداماتی را در حرم مطهر و سراسر کشور انجام داده است ، اما ما نیز بر این باوریم که همچنان می‌توانیم با بهره‌گیری از نهضتی نو در عرصه وقف و نذر کتاب زمینه‌های لازم برای توسعه زیرساختی و فرهنگی امر مطالعه و علم‌آموزی را در جامعه ایران اسلامی دنبال کنیم.