بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - انتخاب /متن پیش رو در انتخاب منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل، درخصوص تاثیر حمله نظامی روسیه به اوکراین بر مذاکرات وین، عنوان کرد: «روس‌ها در گذشته هم هیچگاه علاقه‌مند نبودند که برجام به نتیجه برسد، مناسبات ایران با اروپا و امریکا بهبود پیدا کند، بازار اروپا به روی نفت و مخصوصا گاز ایران باز شود و ایران رقیب جدی روسیه در صدور انرژی تبدیل شود. از لحاظ ژئوپلوتیک علاقه‌مند نیستند که ایران رابطه خوبی با دنیا داشته باشد. به این دلیل که اگر این اتفاق بیافتد، بلافاصله مناسباتش با کشور‌های در خشکی آسیای میانه، قفقاز و حتی افغانستان رو به بهبود می‌رود و ایران به عنوان یک مسیر دسترسی جهان به این مناطق تبدیل و روسیه هر چه بیشتر محاصره می‌شود.»
قاسم محبعلی، مدیرکل سابق بخش خاورمیانه در وزارت خارجه در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب» در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا با وجود اینکه تحریم‌هایی علیه روسیه اعمال شده و هزینه‌ای که حمله نظامی برایش دارد، دست به چنین کاری زده است، گفت: «دو بحث مختلف وجود دارد؛ یکی این است که شاید پوتین بر این اساس که مانع توسعه ناتو به سمت شرق اروپا و حوزه قفقاز و آسیای میانه شود، یک عمل پیش‌دستانه انجام داده است تا در مقابل آن بتواند هم جلوی گسترش ناتو را بگیرد و هم با مذاکره با غرب بتواند به یک توافقی برسد، اما شاید اشتباه پوتین این باشد که با کار نظامی و اشغال اوکراین، به این نتیجه می‌رسد. در حالی که این برخلاف تعهدی‌ست که خود روسیه در هنگام فروپاشی شوروی سابق داده بود و مرز‌ها و استقلال اوکراین و همچنین تغییر ناپذیری مرز‌های جمهوری‌های سابق شوروی را به رسمیت شناخت و در شورای امنیت به استقلال و تمامیت ارزی اوکراین رای داده بود.»
وی افزود: «روسیه به این مهم توجه نداشته است که طی تجربه سابق خود شوروی در افغانستان و تجربه امریکا در افغانستان و عراق، اشغال یک سرزمین در دنیای امروز هزینه بالایی دارد و با این هزینه‌ها اگرچه می‌تواند از نظر نظامی به عنوان یک ابر قدرت وارد خاک یک کشور شود و حتی حکومت آن کشور را ساقط کند، همانند کاری که امریکایی‌ها در افغانستان یا در عراق انجام دادند، ولی بعد از آن، اداره آنجا هزینه بالایی نیاز دارد که روس‌ها نه اقتصاد قوی امریکا را دارند و نه ساختار داخلی باثباتی دارند.»
محبعلی در ادامه تاکید کرد: «با این تفاسیر روسیه در کوتاه مدت ممکن است از نظر نظامی پیشرفت داشته باشد، ولی در میان مدت و بلند مدت این صحنه را می‌بازد. حتی با اقدام خود کمک می‌کند که کشور‌های کوچک همسایه هم به سمت اتحاد نظامی با غرب بروند چرا که به این درک رسیده‌اند که اگر موازنه قوا نداشته باشند، هر لحظه ممکن است مورد حمله و تجاوز روسیه قرار گیرند.»
این دیپلمات پیشین درخصوص تاثیر حمله نظامی روسیه به اوکراین بر مذاکرات وین، عنوان کرد: «همانطور که آقای ظریف هم در آن نوار صوتی معروف گفتند، به نظر می‌رسد که روس‌ها در گذشته هم هیچگاه علاقه‌مند نبودند که برجام به نتیجه برسد، مناسبات ایران با اروپا و امریکا بهبود پیدا کند، بازار اروپا به روی نفت و مخصوصا گاز ایران باز شود و ایران رقیب جدی روسیه در صدور انرژی تبدیل شود. چرا که اتحادیه اروپا شاید از حدود 20، 30 سال قبل یک پلن انرژی دارد که هدفش کاهش وابستگی خود به روسیه و مناسب‌سازی منابع تامین انرژی از جمله منابع تامین گاز است؛ بنابراین روس‌ها متوجه هستند که اگر تحریم‌های ایران برداشته شود و خاورمیانه به سمت آرامش پیش برود، ایران و خلیج فارس یکی از منابع تامین گاز اروپا خواهند بود، لذا از این نظر به عنوان رقیب نگران این موضوع هستند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در این باره ادامه داد: «روس‌ها از لحاظ ژئوپلوتیک هم علاقه‌مند نیستند که ایران رابطه خوبی با دنیا داشته باشد. به این دلیل که اگر این اتفاق بیافتد، بلافاصله مناسباتش با کشور‌های در خشکی آسیای میانه، قفقاز و حتی افغانستان رو به بهبود می‌رود و ایران به عنوان یک مسیر دسترسی جهان به این مناطق تبدیل و روسیه هر چه بیشتر محاصره می‌شود؛ بنابراین روس‌ها علاقه‌مند هستند که ایران در تحریم باقی بماند و شرایطش تغییر نکند، اما در عین حال به گونه‌ای باشد که ایران بتواند در مقابل غرب پایداری کند.»
محبعلی در پاسخ به این سوال که با این شرایط مسیر مذاکرات به کدام سو می‌رود، بیان کرد: «این مهم بستگی زیادی به ما و طرف مقابل دارد که از این فرصت استفاده کنیم و باتوجه به تشنجی که پیش آمده است از این شکاف حداکثر بهره را ببریم و برجام را به نتیجه برسانیم. همچنین با توجه به نگرانی که در مورد روسیه برای تجارت انرژی به وجود آمده است، ایران می‌تواند از این فرصت برای توسعه خود استفاده کند.»
این کارشناس سیاست خارجی در واکنش به اینکه برخی از تحلیلگران معتقدند که این حمله، طعمه امریکا برای روسیه بود تا او را وارد جنگ کند و از این طریق روسیه مهار شود و از توسعه عقب بماند، گفت: «این از جمله ادعا‌های کسانی است که به تئوری توطئه معتقد هستند. البته امریکایی‌ها در مورد شوروی سابق این استراتژی را داشتند تا هزینه‌های نظامی او را بالا ببرند و به دنبال آن سرمایه‌گذاری روی صنایع مصرفی کاهش پیدا کند، توسعه کند شود و مردم دچار مشکل شوند و به این ترتیب روند فروپاشی شوروی سابق را تسهیل می‌کند. یکی از ابزار‌های مهم غرب همین تحریم‌ها و فشار‌های سیاسی و همینطور استفاده از افکار عمومی و نقش مردم بود، به خصوص در کشور‌هایی مثل روسیه که مشکل ساختاری و توسعه نیافتگی سیاسی دارند.»
محبعلی در ادامه، خاطرنشان کرد: «نظامی شدن هرچه بیشتر و افزایش هزینه‌های روسیه، سرعت توسعه‌اش را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که مشکل داخلی پیدا کند. در نتیجه می‌توان گفت امریکایی‌ها از این بدشان نمی‌آید که روس‌ها به جای اینکه به توسعه اقتصادی فکر کنند، هزینه‌های نظامی خودشان را افزایش دهند و وارد درگیری‌های فرسایشی شوند. در واقع مثل آنچه در افغانستان اتفاق افتاد، امروز در اوکراین و شرق اروپا رخ دهد، مخصوصا اینکه روابطش با اروپا تخریب شود و نتواند از فرصت‌های اروپا برای توسعه خود استفاده کند.»