ریشهها و پیامدهای اعتراضات قزاقستان
تحلیل ویژه
بزرگنمايي:
اخبار محرمانه - آخرین خبر / متن پیش رو در شورای راهبردی روابط خارجی منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
یک کارشناس مسائل بینالملل با بیان اینکه تحولات قزاقستان برای هر کدام از قدرتهای ذینفع فرصتی را فراهم آورده است، گفت: این تحولات از سویی فرصتی ژئوپلیتیکی برای افزایش نفوذ و ایفای نقش روسیه فراهم کرده و از سوی دیگر فرصتی به نفع غرب و ناتو محسوب میشود، چرا که یکی از سناریوهای محتمل، ایجاد بحران در همجواری روسیه و چین و تحمیل هزینههای بیشتر به رقبای بینالمللی غرب است.
عفیفه عابدی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی ضمن اشاره به ناآرامیهای اخیر در قزاقستان، بروز این تنشها را به دلیل انباشت قدرت و ثروت در حکومت، تغییر نسل از نسل وفادار به نظام کمونیستی شوروی به نسل جوان با ذائقه سیاسی جدید و افزایش مطالبات اقتصادی مردم، قابل پیشبینی از قبل از وقوع آن دانست و افزود: زمینههای بحران در این کشور بیش از آنکه مسائل هویتی و قومیتی باشد، ریشه در مشکلات سیاسی و اقتصادی دارد.
وی گفت: حکومت قزاقستان در چند سال گذشته تلاش کرده بود با انتقال قدرت، وعده «تغییر» را به مردم بدهد و بحران را به تعویق بیندازد و یا آن را خنثی کند که ظاهرا این تلاش موفق و رضایتبخش نبوده است.
پژوهشگر پژوهشکده مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: با وجود چنین زمینههایی، تصمیم جدید دولت قزاقستان، جرقه بحران کنونی در این کشور را روشن کرد. البته اعتراضاتی که به دلیل افزایش قیمت سوخت شاهد هستیم، تحول تازهای نیست و در سالهای گذشته نیز این کشور کموبیش و بهبهانههای مختلف با انواع اعتراضات خشونتآمیز مواجه بوده است.
عابدی افزایش قیمت سوخت همزمان با زمستانی سرد را عامل افزایش فشار مضاعف به طبقه ضعیف اقتصادی در قزاقستان و بروز اعتراضات خشونت آمیز دانست و گفت: قزاقستان، کشوری ثروتمند به لحاظ منابع طبیعی و درآمدی در آسیای مرکزی شناخته میشود، اما ظاهرا به نظر میرسد که اکثریت جامعه سهم خود را از آن ناچیز میداند.
وی با بیان اینکه زمینههای بحران در قزاقستان غیرقابل انکار است، در خصوص پیامدهای اعتراضات مردمی و ناآرامیها در این کشور تصریح کرد: اعتراضات اخیر در این کشور، باعث درخواست کمک از پیمان امنیت جمعی شد و شاهد حضور نیروهای روسی و سایر متحدان آن در این پیمان برای برقراری نظم و امنیت در قزاقستان هستیم که پیامدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی به همراه خواهد داشت.
این کارشناس مسائل بینالملل به سخنان اخیر رئیس جمهوری قزاقستان مبنی بر اینکه نظم به کشور بازگشته است، اشاره و پیش بینی کرد: این اعتراضات به دلیل شرایط ویژهای که دارد؛ از جمله فقدان رهبری و عدم انسجام و نحوه مقابله با آن بهنوعی فروکش نماید. البته احتمال میرود پس از آن همچنان با تضعیف دولت، افزایش و عمیقتر شدن نارضایتی عمومی و فراهم شدن زمینه برای مداخلات خارجی در این کشور مواجه خواهیم بود.
ارزیابی روسیه از ناآرامی در قزاقستان
عابدی با اشاره به اظهارات پوتین که گفته بود مسکو انقلابهای رنگی در سرزمینهای پیشین اتحاد جماهیر شوروی را تحمل نخواهد کرد، ادامه داد: روسها سلسله تحولات در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی را صرفنظر از علل و زمینههای داخلی که در همه کشورها وجود دارد، در راستای پروژههای غربی با هدف مداخله در این کشورها و تغییر نظامهای سیاسی و نخبگان به نفع غرب میبینند. در واقع پوتین، تحولات قزاقستان را مانند بحران اوکراین در سال 2014 ارزیابی کرده است و عامل خارجی را در آن دخیل میداند.
وی با بیان اینکه روسیه و چین حمایت خود را از دولت قزاقستان برای بازگرداندن نظم مبتنی بر قانون اساسی این کشور اعلام کردهاند، گفت: اگرچه ممکن است غرب هم منافعی در تحولات این کشور داشته باشد، اما در هر حال تحولات قزاقستان فرصت و موقعیتی ژئوپلیتیکی برای روسیه فراهم کرده که با حضور در قزاقستان بار دیگر خود را حامی جمهوریهای بازمانده از اتحاد جماهیر شوروی نشان دهد و از سوی دیگر هم با اعطای این ماموریت به پیمان امنیت جمعی که پیمانی در مقابل ناتو و غرب محسوب میشود، ضمن بازنمایی مجدد از فلسفه و اهمیت وجودی این پیمان به رهبری روسیه، توانایی این پیمان را در برقراری ثبات و امنیت در منطقه اثبات کند.
این پژوهشگر پژوهشکده مجمع تشخیص مصلحت، ضمن اشاره به رقابتها بر سر انرژی خصوصا با روسیه و همچنین جایگاه قزاقستان در این خصوص، یادآورشد: از دهه 1980 قزاقستان به عنوان کشوری صادرکننده نفت، گاز و اورانیوم خام و غنی شده قابل اعتماد به روسیه، چین و اروپا شناخته شده و به دلیل ذخایر غنی نفت، گاز، ذغال سنگ و اورانیوم، تامین کننده امنیت انرژی مورد نیاز کشورهای مختلف در شرق و غرب است.
عابدی با بیان اینکه تحولات قزاقستان، زمینههای رقابت قدرتها در این کشور و منطقه را فراهم میکند، افزود: به دلیل فاصله جغرافیایی میان قزاقستان و ناتو، احتمال اندکی وجود دارد که آنها منافع مستقیمی در تحولات این کشور دنبال کنند و در صورت مداخله، قطعا هزینههای زیادی برای آنها دارد. اما ناآرامی در قزاقستان به نفع غرب و ناتو است، چرا که با ایجاد بحرانی در همجواری روسیه و چین، هزینههایی را به این کشورها تحمیل میکنند. در هر حال این شرایط فرصتی برای غرب محسوب میشود.
وی اضافه کرد: بررسی سه دهه سیاست آمریکا و ناتو در آسیای مرکزی نشان میدهد آنها تلاش دارند از طریق قرادادها و همکاریها با آسیای مرکزی، سیاستی خزنده را در این منطقه دنبال کنند؛ چرا که با در نظر داشتن فاصله جغرافیایی، مداخله مستقیم آنها در این کشورها دشوار است.
لینک کوتاه:
https://www.akhbaremahramaneh.ir/Fa/News/672353/