اخبار محرمانه - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در بحبوحه تحولات سریع و بی‌‌‌سابقه در غرب آسیا، احتمال ازسرگیری مذاکرات هستهای میان تهران و واشنگتن، بار دیگر نگاه‌‌‌ها را به سمت پرونده پرکشمکش توافق هستهای ایران کشانده است. این تحولات، تنها اندکی پس از پایان جنگ 12روزه ایران و رژیم صهیونیستی رخ می‌دهد؛ جنگی که قواعد پیشین بازدارندگی در منطقه را به‌‌‌کلی زیر سوال برد.
نشنال اینترست در یادداشتی به تاثیر این روند بر چشمانداز مذاکرات هستهای میان ایران و آمریکا پرداخته و می‌نویسد: اگرچه مقام‌‌‌های آمریکایی از آمادگی برای مذاکره سخن گفته‌‌‌اند، اما فضای بی‌‌‌اعتمادی حاکم بر روابط دو کشور، احتمال دستیابی به توافق را با ابهام جدی مواجه کرده است. پایان جنگ اخیر ممکن است صرفا وقفه‌‌‌ای موقت تلقی شود؛ چرا که هر سه بازیگر اصلی - ایران، آمریکا و رژیم صهیونیستی - در حال تقویت مواضع تهاجمی خود هستند. از سوی دیگر، تحلیلگران نسبت به مخاطرات ناشی از سوء‌‌‌برداشت‌‌‌ها و خطاهای محاسباتی میان طرفین هشدار می‌دهند.
در چنین فضایی، تصمیم ایران برای توقف همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ دوم ژوئیه را می‌توان یک نقطه‌عطف مهم دانست. نشانه‌‌‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تهران زمینه‌‌‌سازی برای خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌‌‌های هستهای را در چشمانداز خود قرار داده است. از منظر تهران، همکاری‌‌‌های پیشین با نهادهای بین‌المللی نه‌‌‌تنها مزایای ملموسی به همراه نداشته، بلکه حتی منجر به تهدیدها و تحریم‌‌‌های بیشتر نیز شده است.
در واکنش به این تحولات، کشورهای اروپایی هشدارهایی در مورد بازگشت خودکار تحریم‌‌‌های سازمان ملل در چارچوب برجام صادر کرده‌‌‌اند و نخست‌‌‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز با استناد به این اقدام ایران، بار دیگر خواستار حملات نظامی جدید شده است.
در ایالات متحده اما، رویکرد پیچیده‌‌‌تری در حال شکل‌‌‌گیری است. اگرچه دونالد ترامپ تمایل دارد با استفاده از تهدید نظامی به توافق دست یابد - رویکردی که می‌توان آن را «دیپلماسی از موضع زور» توصیف کرد - اما هم‌‌‌زمان از درگیری گسترده و جنگی جدید پرهیز دارد. این همان راهبرد موسوم به دستیابی به «صلح از طریق قدرت» است که هم ترامپ و هم نتانیاهو در سخنرانی‌‌‌های خود به آن اشاره کرده‌‌‌اند: افزایش فشار با حفظ امکان کنترل آن.
در این میان، راهبرد ایران نیز بر مبنای «ابهام هستهای» شکل گرفته است. توقف همکاری با آژانس، همراه با اعلام آمادگی مشروط برای بازگشت به میز مذاکره، در واقع یک مسیر جایگزین را پیش پای طرف مقابل قرار می‌دهد. هم‌‌‌زمان، تهران با تهدید به خروج از NPT، پله‌‌‌هایی برای افزایش تدریجی فشار حفظ کرده است، بی‌‌‌آنکه بلافاصله تمامی پل‌‌‌ها را پشت سر خود خراب کند.
بااین‌حال، ایران در وضعیت دشواری قرار دارد. از یک‌‌‌سو تجربه عهدشکنی‌‌‌های گذشته آمریکا و شخص ترامپ، اعتماد تهران به هرگونه توافق جدید را به‌شدت کاهش داده است. از سوی دیگر، تداوم رویکرد محتاطانه ممکن است در بلندمدت کارآمدی خود را از دست دهد. در این شرایط، تهدید به گریز هستهای یا خروج رسمی از NPT ممکن است تنها اهرم باقی‌‌‌مانده برای تهران باشد.
در طرف مقابل نیز، واشنگتن با مخاطرات جدی مواجه است. ایرانی که احساس کند در گوشه رینگ قرار گرفته است، می‌تواند به‌‌‌مراتب تهاجمی‌‌‌تر عمل کند. همین مساله باعث شده تهدیدهای آمریکا و رژیم صهیونیستی بیش از آنکه بازدارنده باشد، تنش‌‌‌ها را تشدید کند.
از سوی دیگر، حملات هوایی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هستهای ایران در ماه ژوئن، اگرچه به ادعای آنها با هدف بازدارندگی انجام شد، اما نتیجه‌‌‌ای معکوس به همراه آورد: افزایش وحدت داخلی در ایران و تقویت نوعی ملی‌گرایی جدید که از ترکیب تشیع و هویت ملی تاریخی بهره می‌‌‌برد. حتی گروه‌‌‌هایی که پیش‌تر منتقد حاکمیت بودند، این حملات را به‌‌‌مثابه حمله به کلیت ایران تلقی کردند.
در صورتی که مذاکرات به دلیل اصرار ایران بر ادامه غنی‌‌‌سازی شکست بخورد - که دور از ذهن نیست - رژیم صهیونیستی به‌‌‌طور قطع خواهان حملات بیشتر خواهد شد. با توجه به گرایش ترامپ به استفاده ابزاری از زور برای رسیدن به توافق، احتمال شعله‌‌‌ور شدن دوباره درگیری بسیار بالاست.
در چنین سناریویی، ایران ممکن است گام‌‌‌های جدی‌‌‌تری در تغییر مسیر برنامه هستهای خود بردارد و هم‌‌‌زمان حملاتی سنگین‌‌‌تر علیه مواضع آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه انجام دهد. این‌‌‌بار نباید انتظار حملاتی هدفمند و کنترل‌‌‌شده مانند ضربه ایران به ستاد فرماندهی آمریکا در العدید قطر را داشت.
درعین‌حال، تصور اینکه حملات نظامی بتواند رویکرد ایران را تغییر دهد، فرضی خطرناک و غیرواقع‌‌‌بینانه است. ورود به چرخه‌‌‌ای از درگیری‌‌‌ها با هدف تغییر رژیم، عملا به معنای آغاز یک جنگ فرسایشی دیگر خواهد بود؛ جنگی پرهزینه برای همه طرف‌‌‌ها، از جمله ایالات متحده.
به ادعای نشنال اینترست، در نهایت آنچه می‌تواند به‌‌‌واقع مانع دستیابی ادعایی ایران به سلاح هستهای شود، نه تهدید، بلکه توافقی مذاکره‌‌‌شده است. ترامپ اکنون در جایگاه تصمیم‌گیرنده‌‌‌ای کلیدی قرار دارد و فرصت دارد ادعای خود مبنی بر توانمندی در تحقق صلح را به مرحله عمل برساند. اما تا این لحظه، این ادعا همچنان در مرحله اثبات‌‌‌نشده باقی مانده است.
بازار ![]()